Đura Jakšić

Georgije „Đura” Jakšić bio je srpski slikar, pesnik, pripovedač, dramski pisac i učitelj. Uz Novaka Radonića i Stevu Todorovića pripada vodećim slikarima romantizma. Rođen je 8. avgusta po novom odnosno 27. jula po starom kalendaru 1832. godine u Srpskoj Crnji. Otac Đure Jakšića, Dionisije, bio je sveštenik, a majka Hristina bila je iz svešteničke porodice. Osim prvorođenog Đure, Dionisije i Hristina imali su još osmoro dece, od kojih je dvoje umrlo u ranom detinjstvu. Đura je osnovnu školu pohađao u rodnoj Crnji, Hacfeldu (današnjem Žombolju u Rumuniji) i Segedinu. Tri razreda gimnazije završio je u Segedinu. Kako nije bio najbolji đak, otac je želeo da Đura izuči trgovački zanat, te ga je slao u Hacfeld na školovanje tokom raspusta i u Kikindu u trgovačku radnju, ali je Đura svaki put bežao kući. Posle završene gimnazije, otišao je u Temišvar da uči crtanje kod Slovaka Agosta Dunajskog. Uoči revolucionarne 1847. godine bio je student umetničke akademije italijanskog slikara Đakoma Marastonija u Pešti, gde je bio najbolji učenik, ali je zbog revolucionarnih događanja morao da je napusti. 

Vrativši se u rodni kraj, nastavio je da uči slikarstvo u Bečkereku kod Konstantina Danila, čuvenog slikara tog doba, tražeći sopstveni umetnički izraz i produbljujući svoja znanja, između ostalog i nemačkog jezika. Tokom studija slikarstva u Beču kretao se u umetničkim krugovima sa Brankom Radičevićem i Đurom Daničićem. Njegovi poetski prvenci ugledali su svetlost dana u Serbskom letopisu 1853. godine. Besparica ga je primorala da se vrati kući, ali ubrzo potom otišao je na Akademiju lepih umetnosti u Minhen. Po povratku iz Nemačke, živeo je i radio u Kikindi i Novom Sadu, a od 1857. godine prešao je u Srbiju gde ostaje sve do smrti. U nekoliko gradova radio je kao seoski učitelj i gimnazijski učitelj crtanja. 

Đura Jakšić bio je najveći liričar srpskog romantizma i jedan od najdarovitijih i najznačajnijih srpskih slikara 19. veka. Često je obrađivao iste motive i u književnim delima i na slikarskim platnima. Iako uspešni pesnik i dramski pisac, Jakšić je za srpsku književnost važan i kao pripovedač. Napisao je četrdesetak pripovedaka koje se mogu svrstati u tri tematske celine: u jednoj je idealizovao srpski srednji vek, u drugoj donosio slike iz života banatskog sela, a u trećoj pisao dela inspirisana srpsko-turskim ratom. Jakšić je stvarao lirsku, epsku i dramsku poeziju, od kojih je poslednja najbrojnija. Kada je reč o slikarskim ostvarenjima, najpoznatija su njegova platna: Devojka u plavom, Takovski ustanak, Knez Mihailo na odru i Ustanak Crnogoraca. 

Đura Jakšić je bio svestrani umetnik i rodoljub: pesnik, pripovedač, dramski pisac i slikar, ali i boem. Često je provodio vreme u skadarlijskim kafanama Tri šešira i Dva jelena. Stalno je živeo u oskudici i teško je izdržavao svoju brojnu porodicu. Imao je suprugu Hristinu i decu Miloša, Beluša, Tijanu i Milevu. Oboleo od tuberkuloze, u dugovima, gonjen je i otpuštan iz državne službe. Uz pomoć Stojana Novakovića 1872. godine dobio je posao u Državnoj štampariji. Preminuo je 1878. godine. 

U Srpskoj Crnji svake godine se održavaju manifestacije posvećene Đuri Jakšiću. Tom prilikom se dodeljuje i nagrada „Đura Jakšić“ za najbolju zbirku poezije koja je izdata na srpskom jeziku. U njegovoj rodnoj kući u tom banatskom mestu nalazi se i muzej posvećen umetniku. U čuvenoj beogradskoj boemskoj četvrti Skadarlija nalazi se kuća u kojoj je živeo. To je jedna od najstarijih kuća u Skadarskoj ulici. Danas igra značajnu ulogu u kulturnom i umetničkom životu Beograda. U njoj se gotovo svakodnevno održavaju različiti kulturno-umetnički programi.