Poznati hroničar muzičkog života Čarls Barni proveo je nekoliko sedmica u Beču 1772. godine i tom prilikom je u domu čuvenog libretiste Pjetra Metastazija upoznao Marijanu Martinez, talentovanu muzičarku o kojoj i danas malo ko zna. Pažnju engleskog istoričara privukla je pre svega njena elegantna pojava, kao i muzički talenti za koje je teško mogao da pronađe adekvatne reči. U svojim muzičkim memoarima istakao je lepotu njenog glasa, koji je plenio prirodnošću, dražesnošću, lakoćom izvođenja i perfektnom intonacijom. Pored toga što je mladu Marijanu Martinez opisao kao „najsavršeniju pevačicu koju je ikad čuo“, Barni je hvalio i njeno majstorsko vladanje čembalom, a potom zaključio:
„Ona je zaista prevazišla sva moja očekivanja. Otpevala je dve arije koje je sama komponovala na Metastazijeve stihove i pratila sebe na čembalu na osećajan i majstorski način.“
Vrhunac njenog uspeha predstavlja trenutak kada je 1773. godine kao jedina žena do tada postala član prestižne ustanove Accademia Filarmonica u Bolonji. Marijana je živela i stvarala u vreme kada su bili aktivni veliki kompozitori epohe klasicizma - Hajdna, Mocarta i Betovena.
Napuljski Španci u Beču
Marijanin deda po ocu bio je španski vojnik koji je živeo u Napulju i tu se rodio Marijanin otac Nikolo Martinez. U početku je želeo da nastavi očevim stopama i da postane vojnik, ali je naposletku promenio profesiju i dobio nameštenje kao Maestro di Camera u službi papskog nuncija u Beču. Još iz doba kada je živeo u Napulju, jednoj od najvažnijih muzičkih prestonica tog doba, potiče Nikoloovo poznanstvo sa čuvenim libretistom Pjetrom Metastazijom, koji je tridesetih godina 18. veka dobio poziv da služi kao pesnik na bečkom dvoru. Tako je ovaj književnik sa članovima porodice Martinez proveo ostatak svog života u Beču. On je zapravo bio ključna figura u procesu obrazovanja talentovane Marijane Martinez, koja je rođena 1744. godine u domu Pjetra Metastazija na Mihaelerplacu.
Časovi muzike sa – susedima
U to doba je bilo uobičajeno da određene spratove zgrada naseljavaju stanari u skladu sa položajem koji su imali na društvenoj lestvici. Tako je u vreme Marijaninog odrastanja na prizemlju živela princeza iz bogate porodice Esterhazi, koja je inače bila poznata po pokroviteljstvu umetnosti, zatim još jedan stanar bio je i čuveni kompozitor i vokalni pedagog, jedan od najvažnijih predstavnika napuljske škole Nikola Porpora, a u hladnoj i vlažnoj sobi u potkrovlju zgrade boravio je Jozef Hajdn, mladi kompozitor koji je u to vreme pokušavao da se probije u svetu muzike.
Zahvaljujući zalaganju Metastazija kao mentora, Marijana je savladala izvođačke i kompozitorske veštine učeći muziku sa vrsnim pedagozima, svojim prvim susedima. Najpre je sa Jozefom Hajdnom učila da svira čembalo, a sa deset godina počela je da peva pod budnim okom Nikole Porpore. Kada je pokazala interesovanje i sposobnosti za komponovanje krenula je i u tom smeru da razvija svoje potencijale i to sa Johanom Adolfom Haseom i Đuzepeom Bonom. Ovakvo temeljno muzičko obrazovanje Marijana je dobila zahvaljajući društevnom položaju njene porodice, koja je izgradila čvrste veze u plemićkim krugovima i ostvarila bliske kontakte sa austrijskom carskom porodicom.
Od istoričara muzike Antona Šmida saznajemo da se kretala u visokim krugovima:
„Ona je zahvaljujući svom šarmantnom i neobično skromnom ponašanju, spojenim sa umetničkim veštinama, bila uvažavana od strane svih i istovremeno je imala pristup u najbolje domove u gradu. Njeno veličanstvo Marija Terezija često je tražila da bude u njenom društvu kako bi mogla da uživa u njenoj umetnosti, a Njegovo veličanstvo Jozef II, podjednako naklonjen muzici, imao je običaj da okreće strane dok je gospođica Martinez svirala.“
Muzički soarei u Marijaninom domu
S obzirom na to da tokom svog života nije mogla kao muzičar da dobije neko zvanično nameštenje, Marijana Martinez je svoje sposobnosti prikazivala u okvirima salona koje je priređivala u svom domu. Takve akademije, saloni ili soarei bili su mesta gde su mnogi poznati umetnici izvodili svoje kompozicije, a naročito žene koje su jedino u takvim okolnostima mogle da prikažu svoj talenat.
Za razliku od Londona i Pariza, gde je već bila razvijena tradicija održavanja javnih koncerata, u Beču nije postojala takva praksa u vreme vladavine Marije Terezije i Jozefa II, te su se u domovima imućnijih građana okupljali prijatelji i poznanici koji su uz razgovore na različite teme uživali i uz zvuke muzike. To su bili trenuci kada je Marijana bila u mogućnosti da prikaže svoje raskošne izvođačke i kompozitorske sposobnosti, kao i da ostvaruje važne kontakte sa drugim umetnicima poput Hajdna ili Mocarta, sa kojim je često svirala na jednom čembalu u četiri ruke.
Marijanin kompozitorski opus
Marijana Martinez je bila plodna kompozitorka, pisala je vokalna i instrumentalna dela. Solističke vokalne kompozicije sasvim očigledno je pisala kako bi ih sama izvela, a sudeći prema tehničkim zahtevima koji se pronalaze u partiturama tih dela može se zaključiti da je bila izvanredna pevačica, što i ne treba da čudi s obzirom na to da joj je profesor pevanja bio Nikola Porpora, iz čije je pedagoške radionice izašao veliki broj vrsnih pevača. U njenom opusu zastupljeni su i oratorijumi i svetovne kantate na tekstove Metastazija, potom duhovna muzika u obliku misa, moteta i litanija, kao i instrumentalna muzika poput sonata i koncerata.
No comments:
Post a Comment