Dve Mocartove Luize

Fjordiliđi i Dorabela

Luiza Vilanova - prva Dorabela

Pevačica koja je na premijeri pevala ulogu Dorabele iz Mocartove opere "Tako čine sve", italijanski sopran Luiza Vilanova, počela je svoju umetničku karijeru u Beču početkom sedamdesetih godina 18. veka kao igračica u jednoj baletskoj trupi. Zatim je postala operska pevačica u Italiji, da bi sredinom 1789. godine ponovo došla u Beč, gde se uspešno predstavila u ulozi Madam Lučile u operi „L'arbore di Diana“ Visentea Martina i Solera. Kritika je tada prepoznala njenu šarmantnu pojavu, osećajnu i izražajnu glumu, kao i lep glas. 

Iako je upravo zbog svog angažmana u Beču i saradnje sa Mocartom Luiza ostala upamćena u muzičkoj istoriji, postoje podaci da se ona kao operska pevačica pojavljivala u gradovima poput Torina, Venecije, Milana, Padove, Napulja, Rima i Madrida. U Venecij je 1794. godine pevala ulogu Karoline u Čimarozinoj operi "Il matrimonio segreto", koja je nedugo pre toga premijerno izvedena u Beču. 

Neposredno pre nego što će tumačiti lik Dorabele na sceni bečkog Burgteatra, Luiza Vilanova je već ostvarila kontakt sa Mocartom, koji joj je namenio nekoliko arija. Jedna od njih je i arija Ahi cosa veggio...Vado, ma dove, koju je kompozitor napisao kao umetak u operu „Il burbero di buon cuore“ Visentea Martina i Solera. Tada nije bila neuobičajena praksa da kompozitori pišu umetke za operska dela drugih kompozitora. Mocart je u ovom slučaju to učinio zato što španski kompozitor u vreme priprema za obnovu svoje opere više nije boravio u Beču. To nam otkriva još jednu neobičnost - običaj da se pišu nove arije za nove pevače. Naime, dešavalo se da za potrebe obnavljanja neke opere nije dostupan pevač koji je nastupao na premijeri, već neko drugi, pa su kompozitori bili primorani da za novog pevača napišu novu muziku koja bi mu glasovno odgovarala. 

Kostim za Groficu Almaviva
iz 1905. godine

Luiza Laski Mombeli - prva Grofica Almaviva

Nekoliko meseci nakon veoma uspešne premijere u Pragu, Mocartova opera „Don Đovani“ je prvi put izvedena 1788. godine u Beču i tada su angažovani najbolji pevači. Katerina Kavalijeri je pevala ulogu Dona Elvire, a Mocartova prva ljubav, Alojzija Veber, tumačila je ulogu Dona Ane. U to vreme, jedna od vodećih pevačica u Beču bila je sopran Luiza Laski, koja je dobijala veća primanja od svojih nemačkih odnosno austrijskih kolega sa kojima je pevala u carskom pozorištu. Upravo je ona pevala ulogu Cerline u operi „Don Đovani“, dok je vernog slugu Leporela tumačio izvrsni Frančesko Benuči. Od nove muzike koju je Mocart napisao za nove pevače posebno se po urnebesnoj komici izdvaja duet Cerline i Leporela Restati quà...Per queste tue manine. 

Luiza Laski Mombeli je rođena oko 1760. godine u Firenci, imala je kratku, mada intenzivnu opersku karijeru, kako u rodnoj Italiji tako i u Beču. Ostvarila je brojne raznorodne uloge, što otežava preciznu klasifikaciju njenog glasa. Tumačila je ulogu Grofice Almavive u Mocartovoj "Figarovoj ženidbi", ulogu Aspazije u Salijerijevoj operi "Axur, re d'Ormus" i ulogu Izabele u operi "Una cosa rara" Visentea Martina i Solera. Bila je prva supruga istaknutog lirskog tenora Domenika Mombelija, koji je u periodu od 1806. do 1811. godine imao putujuću opersku trupu. Njegova druga žena Vinčenca je takođe bila pevačica, kao i dve ćerke Ester i Ana. 

Luiza Laski je stigla u Beč 1784. godine i odmah nakon prvog angažmana dobila je lepe kritike, pa tako u jednom bečkom listu piše da je imala čist glas, da je veoma muzikalna, te da peva izražajnije od mnogih drugih pevača, kao i da ima lepu figuru. Prilikom narednog boravka u carskoj prestonici, a bilo je to 1786. godine, Luiza dobija zadatak da prvi put na sceni predstavi lik Grofice u Mocartovoj operi „Figarova ženidba“.